یاتاقان ها قطعاتی صنعتی هستند که باعث ایجاد و یا تسهیل حرکت بین دو قطعه دیگر میشوند. نقش یاتاقان ها در صنعت بسیار قابل توجه است و میتوان آنها را قلب صنعت مکانیک نامید.
یاتاقان ها باعث میشوند تا قطعات نسبت به یکدیگر حرکت صحیح داشته باشند، به این معنا که در حرکت به یکدیگر و سایر قطعات آسیب نزنند. با استفاده از یاتاقان ها میتوان حرکاتی نرم، بدون اصطکاک، بدون ساییدگی و خوردگی داشت. اهمیت این قطعات تا جایی است که میتوان ادعا کرد بدون آنها هیچ یک از دستگاه ها و ماشین های کنونی قادر به فعالیت نبوده و نیستند.
یاتاقان چیست
یاتاقان ها از اصلی ترین قطعات صنعتی مکانیک به حساب می آیند. این قطعات علاوه بر اینکه باعث ایجاد حرکت بدون مشکل قطعات میشوند در بعضی از انواع نقش تکیه گاهی را نیز ایفا میکنند. یاتاقان ها انواع مختلفی دارند و هرکدام از آنها به نوعی مناسب تحمل بارگذاری ها و جهت حرکت مخصوص به خود و جهت تحمل نیرو ( محوری و چرخشی ) میباشد.
بدون یاتاقان ها نمیتوان از دو قطعه مکانیکی را در تماس مستقیم با یکدیگر حرکت داد، چرا که اصطکاک به وجود آمده خیلی زود باعث میشود تا دمای قطعات به میزان قابل توجهی بالا رفته و قطعات آسیب فراوانی ببینند. ضمن اینکه حرکت مداوم قطعات فلزی بر روی یکدیگر سبب ساییدگی و خوردگی میشود و از این نظر نیز به قطعات آسیب های زیادی وارد میشود؛ این مهم به ویژه در حرکات دروانی و چرخشی اهمیت بالاتری پیدا میکند. یکی از اصلی ترین مزایای یاتاقان ها این است که آنها علاوه بر اینکه باعث تسهیل حرکت میشوند، درجات آزادی را نیز محدود میکنند.
این امر از آن جهت بسیار حائذ اهمیت است که در بسیاری از مواقع نیاز داریم است که قطعات تنها در جهتی که برای آنها تعیین میشود حرکت کنند و در غیر این صورت موجب از کار افتادن دستگاه و خرابی قطعات دیگر میشوند؛ محدود کردن درجات آزادی به این معناست که با استفاده از یاتاقان قطعات تنها در محورهایی که لازم است حرکت میکنند و نسبت به سایر محور ها ثابت هستند و تکان نمیخورند.
یاتاقان ها انواع مختلفی دارند و بر اساس کارایی خود به دسته های مختلفی تقسیم میشوند که هر یک از آنها دارای ویژگی ها و خواص منحصر به فرد خود است و شکل ظاهری متفاوتی نیز نسبت به سایرین دارد. یاتاقان ساده، یاتاقان مرصع، یاتاقان غلتشی، یاتاقان لغزشی، یاتاقان خمشی و یاتاقان مغناطیسی اصلی ترین یاتاقان های دنیا هستند که در ادامه و بخش های بعدی به معرفی آنها خواهیم پرداخت. با ماهان تجهیز صنعت ایرانیان همراه باشید.
مشخصات فنی یاتاقان
هر قطعه مکانیکی دارای ابعاد و اندازه هایی است که استفاده از آن قطعه را ممکن میسازد، مواردی مانند اندازه، قطر داخلی، قطر خارجی، طول، عرض، ارتفاع، سرعت نامی، محدوده سرعت، میزان بار ثابت، میزان بار اولیه و جنس پوسته مشخصات مکانیکی هر یاتاقان محسوب میشوند که باید پیش از استفاده از یاتاقان از آنها اطلاع داشت.
مشخصات فنی برای سهولت و راحتی مصرف کننده به صورت صورت کدی تشکیل شده از اعداد و حروف مختلف بر روی یاتاقان حک میشود، البته دلیل دیگر آن این مورد است که در زمان نیاز به تعویض یاتاقان بتوان دقیقا یاتاقانی با همان مشخصات تهیه کرد. کد حاوی مشخصات فنی یاتاقان که بر روی آن درج میشود شماره فنی یاتاقان نام دارد و نام یاتاقان نیز محسوب میشود، در نتیجه برای خرید یاتاقان کافی است تا شماره فنی آن را به فروشنده گفته و یاتاقان مورد نظر را تحویل بگیرید.
ساختار یاتاقان
ساختاز یاتاقان ها به یکدیگر بسیار شبیه است و تفاوت هایی جزیی در شکل اجزا دارند.
یاتاقان ها از قطعات زیر ساخته شده اند:
- حلقه داخلی
حلقه ای فلزی که داخلی ترین عضو هر یاتاقان به حساب می آید.
- حلقه خارجی
حلقه ای که اصلی ترین وظیفه آن نگهداری و حفظ قطعات داخلی میباشد و فشار وارد شده را نیز انتقال میدهد.
- اجزای چرخان
این اجزا بسته به نوع یاتاقان متفاوت است و میتواند یکی از انواع ساچمه، غلتک استوانه ای، غلتک سوزنی، غلتک مخروطی و غیره باشد.
اجزای چرخان نقش بسیار مهمی را در یاتاقان ایفا میکنند و وظیفه آنها تحمل فشار وارد شده و کاهش اصطکاک میباشد.
- قفسه نگهدارنده
قفسه ای از جنس چدن و یا فلز که وظیفه نگهداری از اجزای چرخان را بر عهده دارد و محل قرارگیری آن در میان حلقه داخلی و خارجی است.
- مایع روانکار
هر یاتاقان دارای مایع روانکار میباشد که به کاهش اصطکاک و جلوگیری از خوردگی و ساییدگی کمک میکند.
- پوسته محافظ
یاتاقان ها لغزشی دارای پوسته محافظ هستند که وظیفه آن همانطور که از نام آن پیداست محافظت از یاتاقان در برابر بارگذاری های شدید و محدود کردن درجات آزادی است.
کاربرد یاتاقان
یاتاقان ها دارای استفاده بسیاری و در صنایعی از قبیل خودرو سازی، ساخت گیربکس و جعبه های دنده، هوافضا، نفت گاز و پتروشیمی، کشاورزی و تمامی دستگاه ها و ماشین های مکانیکی دارند و از پرکاربرد ترین قطعات صنعتی در جهان به حساب می آیند.
نحوه عملکرد یاتاقان
یاتاقان ها انواع مختلفی دارند و هر کدام از آنها مکانیزم مخصوص به خودو نحوه عملکرد خاصی دارد. نکته مهم در ارتباط با نحوه عملکرد یاتاقان ها این است که یاتاقان ها در کل برای تسهیل حرکت، کاهش اصطکاک، محدود کردن درجات آزادی و مهار کردن بارگذاری ها ساخته شده اند، به این جهت در همین راستا فعالیت میکنند.
به طور کلی یاتاقان ها بین دو قطعه قرار میگیرند و با انتقال بارگذاری به اجزای چرخان و مواد روانکار مانع از بوجود آمدن مشکلات حرکتی در قطعات میشوند. ضمن اینکه با جلوگیری از برخورد مستقیم و کشیده شدن این قطعات بر روی یکدیگر به افزایش طول عمر آنها نیز کمک شایانی میکنند.
انواع یاتاقان
برای هر نوع وسیله صنعتی و مکانیکی و انجام هر نوع حرکتی یاتاقان مخصوصی طراحی و ساخته شده است.
- یاتاقان های ساده
ساده ترین نوع یاتاقان که محصولاتی از قبیل ﺑﻮش، یاتاقان های ﺧﺎن‌دار، یاتاقان های ﺳﺮﻣﺤﻮر یاتاقان ﺑﻮش را شامل میشوند.
- یاتاقان های ﻣﺮﺻﻊ
در این یاتاقان ها ﻧﻴﺮوﻫﺎ با استفاده از قوانین گریز از مرکز مهار میشوند.
- یاتاقان های ﻏﻠﺘﺸﻲ
پرکاربرد ترین گونه یاتاقان ها شامل بلبرینگ ها و رولبرینگ ها که در آن نیرو ها بوسیله ساچمه ها و غلتک ها مهار میشوند.
- یاتاقان های ﻟﻐﺰﺷﻲ
در این یاتاقان ها ﻧﻴﺮو بوسیله ﺳﻴﺎلاتی از قبیل مایع و ﻳﺎ ﮔﺎز مهار ﻣﻲﺷﻮﺪ.
- یاتاقان های ﺧﻤﺸﻲ
در این یاتاقان ها ﺣﺮﻛﺖ ﺑﺎ اﻟﻤﺎن ﻧﻴﺮوﺋﻲ ﻛﻪ ﺧﻢ ﻣﻲﺷﻮد، ﺗﺄﻣﻴﻦ میگردد.
- یاتاقان های ﻣﻐﻨﺎﻃﻴﺴﻲ
در این یاتاقان ها ﻧﻴﺮو ﺑﺎ استفاده ﻳﻚ ﻣﻴﺪان ﻣﻐﻨﺎﻃﻴﺴﻲ مهار ﻣﻲﺷﻮد.
در بین یاتاقان های گفته شده دو نوع یاتاقان غلتشی و لغزشی از اهمیت ویژه ای برخوردارند و به میزان زیادی از آنها در صنایع گوناگون استفاده میشود. از این رو در ادامه به توضیح تفصیلی این دو مورد میپردازیم:
یاتاقان لغزشی
یکی از پر استفاده ترین یاتاقان ها در بین قطعات مکانیکی یاتاقان لغزشی است که در ساختار آن برای مهار نیرو ها و تحمل بارگذاری از سیالات مختلفی از جمله مایعات و گاز ها استفاده میگردد.
یاتاقان لغزشی وظیفه دارد تا قطعات را در جای خود حفظ کند و مانع از تغییر حالت آنها بشود، این یاتاقان با محدود کردن درجات آزادی این عمل را انجام میدهد.دهمچنین یاتاقان های لغزشی به عنوان تکیه گاه شفت و محور نیز مورد استفاده قرار میگیرند. این یاتاقان ها طو عمر بسیار بالایی دارند و در مقایسه با انواع یاتاقان غلتشی مقاوم تر به حساب می آیند.
در یاتاقان های لغزشی قطعاتی با نام محافظ های شعاعی و محوری وجود دارند؛ محافظ های شعاعی قطعاتی استوانه ای شکل هستند که در داخل محفظه ای ثابت قرار گرفته اند، محافظ های محوری نیز ساچمه های ریز و مستحکم هستند که در داخل محفظه قرار میگیرند و میتوانند بار های محوری را تحمل کنند.
در یاتاقان های لغزشی شفت در پوسته یاتاقان به طور غیر مستقیم در هوزینگ می‌چرخد، در نتیجه برای کاهش اصطکاک میان شفت و هوزینگ از مایع روانکار استفاده میشود. یاتاقان های لغزشی خود به دو دسته مختلف یاتاقان استوانه ای و یاتاقان کف گرد تقسیم میشوند که یکی به صورت ایستاده و دیگری به صورت خوابیده برای موقعیت ها و قطعات متفاوتی مورد استفاده قرار میگیرد.
انواع زیر گونه های پرکاربردی از یاتاقان های لغزشی هستند:
- یاتاقان UC
- یاتاقانUCF
- یاتاقان UCFC
- یاتاقان UCP
- یاتاقان UCT
- یاتاقان SNL
- یاتاقان FSNL
- یاتاقان SONL
- یاتاقان PDN
یاتاقان غلتشی
یاتاقان های غلتشی معروف ترین نوع از یاتاقان ها هستند که با کاهش اصطکاک باعث تسهیل حرکت بین دو قطعه میشوند. مکانیزم این دسته از یاتاقان ها به این صورت است که با استفاده از ساچمه ها و غلطک های مقاوم، سطح مقطع را کاهش میدهند و علاوه بر آن با به کار بردن روانکار در عین حال حرکت را تسریع میکنند.
یاتاقان های غلتشی خود به دو دسته به نام های بلبرینگ ها و رولبرینگ ها تقسیم میشوند که علاوه بر اینکه دارای شباهت هایی باهم هستند تفاوت هایی نیز با یکدیگر دارند.
بلبرینگ ها
بلبرینگ ها از دو حلقه درونی و بیرونی تشکیل شده اند، در درون آنها قفسه نگهدارنده قرار دارد و داخل آن تعدادی ساچمه کروی شکل موجود است.
ساچمه های داخل بلبرینگ ها بار را تحمل میکنند و باعث میشوند تا حرکت قطعات بسیار آسان تر شود.
انواع مختلف بلبرینگ عبارتند از:
رولبرینگ ها
رولبرینگ ها نیز از دو حلقه درونی و بیرونی و قفسه نگهدارنده ساخته شده اند، اما در شکل ساچمه ها با بلبرینگ تفاوت دارند. در رولبرینگ ها به جای ساچمه، غلتک هایی استوانه ای مورد استفاده قرار میگیرند .
استفاده از غلتک به جای ساچمه باعث شده تا رولبرینگ ها از استحکام بیشتری نسبت به بلبرینگ ها برخوردار باشند و بتوانند بارگذاری های شدیدتری را تحمل کنند.
انواع پرکاربرد رولبرینگ ها عبارتند از:
نصب و جا زدن یاتاقان
برای نصب و جا زدن یاتاقان ها در ابتدا باید شفت و محل قرار گیری یاتاقان را تمیز کرد، چرا که وجود هرگونه آلودگی و آلایندگی منجر به ایرادات آتی خواهد شد. در گام بعدی باید یاتاقان را از نظر ظاهری بررسی کرد تا ایراد، اشکل، شکستگی و ترک نداشته باشد.
در مرحله بعدی متناسب با نوع یاتاقان و شیوه نصب باید ابزار مناسب را آماده سازی کرد، چرا که یاتاقان ها بسته به نوع خود دارای شیوه های نصب متفاوتی هستند و برای هر کدام ابزار خاصی نیاز است. در آخر با توجه به یکی از شیوه های نصب اقدام به نصب و جا زدن یاتاقان میکنیم. در ادامه با تعدادی از معروف ترین روش های نصب یاتاقان آشنا میشویم:
- نصب سرد
این روش مناسب بلبرینگ های کوچک که نهایت قطر آنها به 4 اینچ برسد میباشد.
برای استفاده از این روش نیازی به پیش گرم کردن بلبرینگ نیست و با استفاده از ابزار مخصوص میتوان یاتاقان را نصب کرد.
- نصب گرم
در روش نصب گرم بلبرینگ را حرارت میدهند تا با ایجاد انبساط در جای خود قرار گرفته و سپس با سرد کردن قطعه یاتاقان را در جای خود محکم میکنند.
این روش برای یاتاقان هایی در اندازه معمولی و بزرگ مناسب است.
- نصب هیدرولیکی
از روش هیدرولیکی برای نصب یاتاقان های بسیار بزرگ استفاده میگردد.
در این روش برای نصب یاتاقان از دستگاه هایی مخصوص به همراه چرثقیل استفاده میگردد.
روانکاری یاتاقان
گریس ها و روغن های صنعتی روانکاری هایی هستند که برای روانکاری انواع گوناگون یاتاقان مورد استفاده قرار میگیرند. این دو ماده روانکار با اینکه هر دو اصطکاک را کاهش داده و از خوردگی و ساییدگی جلوگیری میکنند، اما به دلیل تفاوت در ویژگی های خود در قطعات مختلفی مورد استفاده قرار میگیرند.
روانکار مورد استفاده هر قطعه صنعتی توسط شرکت سازنده مشخص میشود و نمیتوان به صورت دلخواه نسبت به استفاده از آنها اقدام کرد.
انجام روانکاری در یاتاقان ها اهمیت بسیار زیادی دارد، چرا که بدون وجود آنها اصطکاک به طرز فزاینده ای مانع از عمکرد صحیح دستگاه و قطعات میشود، اما ماده روانکار نیاز به بررسی داشته و باید به صورت منظم موارد زیر را در این رابطه کنترل کرد:
- وجود آلاینده و مواد خارجی در داخل ماده روانکار باید بررسی شود، چرا که این عوامل میتوانند ساییدگی و خوردگی را در اجزای یاتاقان به وجود بیاورند.
- میزان و حجم ماده روانکار نیز باید به صورت منظم بررسی شود و باید توجه داشت که اندازه مایع روانکار نه کم و نه زیاد باشد.
- ماده روانکار باید از نظر کیفیت و خاصیت روان کنندگی بررسی شود، چرا که ممکن است در اثر کارکرد زیاد و یا گذر زمان خاصیت خود را از دست داده باشد.
- ماده روانکار از مواد مصرفی محسوب میشود، در نتیجه در زمان های منظم باید نسبت به تعویض آن اقدام کرد.
نکات نگهداری و استفاده از یاتاقان
یاتاقان ها قطعاتی قوی ولی حساس هستند، از همین جهت نیازمند رسیدگی منظم و رعایت نکات نگهداری و استفاده میابشند.
برای استفاده صحیح و اصولی از یاتاقان ها و همچنین افزایش طول عمر و بهره وری آنها اقدامات زیر را انجام دهید:
- بررسی و کنترل دمای یاتاقان
- ببرسی و کنترل دمای کلی دستگاه
- بررسی و کنترل شکل ظاهری یاتاقان
- بررسی منظم و تعویض دوره ای ماده روانکار
در یاتاقان های لغزشی کار کردن مدوام قطعه بیشتر به حفظ سلامت آن کمک میکند، این دسته از یاتاقان ها در صورتی که مدتی از آن ها استفاده نشود، برای استفاده مجدد نیاز به بررسی و روانکاری خواهند داشت، اما چنانچه به صورت پیوسته مورد استفاده قرار گیرد نیاز چندانی به انجام بررسی های دوره ای و تعمیر و نگهداری ندارند.
پسوندهای انواع یاتاقان
در بخش های قبلی خواندید که یاتاقان ها دارای شماره فنی هستند، این شماره فنی از بخش های مختلفی تشکیل شده است که به آخرین بخش از آن پسوند گفته میشود. پسوند ها اطلاعاتی از قبیل اندازه قفسه، جنس پوسته، میزان لقی و مواردی این چنینی را در خود جای داده اند.
از آنجایی که این پسوند ها به صورت کد نوشته شده و بر روی قطعه حک میشود، برای فهمیدن معنای آن نیاز به جدول مخصوص داریم. ماهان تجهیز صنعت ایرانیان در لینک زیر جدول پسوند های انواع یاتاقان، بلبرینگ و رولبرینگ را برای شما عزیزان جمع آوری کرده است.
راهنمای خرید یاتاقان
بهترین راه خرید انواع یاتاقان، تهیه این قطعات از وارد کنندگان بزرگ و تامین کنندگان اصلی آنها در ایران است. به این دلیل که وارد کنندگان و تامین کنندگان قطعات صنعتی اجناس را به صورت اصلی و عمده وارد میکنند، در نتیجه علاوه بر کیفیت بالا دارای قیمت مناسبی نیز میباشند.
شرکت ماهان تجهیز صنعت ایرانیان یکی از معتبر ترین و معروف ترین وارد کنندگان انواع یاتاقان به کشور است؛ این شرکت که بیش از 26 سال در زمینه واردات قطعات مکانیکی مشغول است همواره بهترین و باکیفیت ترین اجناس جهانی را وارد ایران کرده و تمامی کالا های خود را ضمانت اصالت به فروش میرساند. یکی از مهمترین مزایای ماهان تجهیز صنعت ایرانیان این است که علاوه بر قیمت مناسب و کیفیت عالی، تیمی از مشاوران کاربلد را نیز جمع آوری کرده تا به صورت رایگان شما خریداران عزیز را در انتخاب و تهیه یاتاقان مورد نظر خود راهنمایی کنند.
ابتدا نوع محصول مورد نظر خود را تعیین کنید و سپس با توجه به فاکتور های فوق، مناسب ترین نمونه را خریداری نمایید. همچنین می توانید برای استعلام قیمت با شماره 09192001354 تماس بگیرید.
جمع بندی
ماهان تجهیز صنعت ایرانیان بهترین گزینه جهت خرید انواع یاتاقان محسوب میشود. تمامی محصولات این شرکت اصلی و وارداتی بوده که با بهترین کیفیت و نازل ترین قیمت در کوتاه ترین زمان ممکن بدست شما عزیزان میرسد. لازم به ذکر است که شرکت ماهان تجهیز صنعت ایرانیان دارای فروشگاه حضوری نیز میباشد و شما همراهان گرامی در صورت تمایل میتوانید نسبت به خرید حضوری نیز اقدام نمایید.
- 9192001354
- 1403-02-22
- 134 بازدید
